Het is niet direct een onderwerp waar elke ondernemers ’s nachts wakker van zal liggen: uniformiteit en gelijkmatige lichtverdeling op de werkplek. Toch is goed licht ontzettend belangrijk voor de productiviteit, gezondheid en veiligheid van werknemers.
Middels de norm EN 12464-1 worden verschillende eisen gesteld rondom het onderwerp lichtkarakteristieken. In deze norm worden ook aan de uniformiteit en gelijkmatigheid van het licht op de werkvloer de nodige eisen gesteld.
Professionele LED verlichting en een logisch lichtplan kunnen een wereld van verschil maken in deze context. Het helpt ondernemers niet alleen om te voldoen aan geldende wet- en regelgeving, maar het kan ook de productiviteit en het welbevinden van werknemers een flinke boost geven.
Zonder technisch te worden zullen we in dit artikel wat meer praktische tips geven voor goed licht op de werkplek. Bedrijven en managers kunnen deze adviezen gebruiken om te voldoen aan hun verplichtingen. Ook kunnen de adviezen helpen om de kwaliteit van de werkomgeving te verbeteren.
Hulp nodig bij het voldoen aan verplichtingen rondom lichtkwaliteit in de werkomgeving? De lichtprofessionals bij Dutch LED staan klaar om een professioneel advies te geven. Goede, zuinige zakelijke verlichting mag namelijk niet worden onderschat! Vraag ons vandaag nog (vrijblijvend) naar de mogelijkheden:
Gelijkmatige lichtverdeling: Een onderbelicht probleem
De juiste spreiding van licht in een werkruimte of werkgebied is belangrijk voor de productiviteit en het welbevinden van werknemers. In Nederland hebben we met elkaar af gesproken dat alle werkruimtes moeten worden voorzien van correcte verlichting. Ook gelijkmatige verlichting is een belangrijk (maar veelal onderbelicht) aspect van degelijke werkverlichting.
Binnen de geldende normeringen voor werkplekken is de spreiding en de felheid van het licht op de werkvloer bepalend voor de productiviteit. Werkverlichting moet voornamelijk gelijkmatig verdeeld, maar ook functioneel zijn. Op elke plek in de werkruimte moet de gebruikte LED verlichting even fel zijn.
Is er sprake van onregelmatige of ongelijkmatige verlichting op de werkplek? Dan kunnen er de nodige problemen ontstaan. Er is in dit soort situaties geen goede lichtervaring. Sommige werknemers zullen een ruimte te donker vinden, terwijl anderen deze juist als te fel ervaren.
Klachten die kunnen ontstaan zijn onder meer vermoeide ogen, hoofdpijn, of soortgelijke klachten. Opvallend veel ziekteverzuim, een slechte werksfeer, of een lage productiviteit kunnen symptomen zijn van een (relatief simpel) probleem als ongelijkmatig verdeelde werkverlichting. Uniform licht is belangrijk voor de prestaties op de werkvloer.
De uniformiteit van licht
Gelijkmatige lichtverdeling is niet alleen maar een interessante term in het wetboek. Het is ook een meetbare standaard, welke wordt uitgedrukt in Uniformiteit (U). In deze context drukt uniformiteit de verhouding tussen de laagste en gemiddelde verlichtingssterkte uit binnen een specifiek gebied.
De meetbare waarde U moet altijd tussen de 0,4 en 0,7 liggen. De minimaal benodigde waarde is vooral afhankelijk van de visuele taak die in een taakgebied wordt uitgevoerd. In de directe omgeving van dit taakgebied (de werkplek) wordt een minimale waarde van 0,4 aangehouden, voor de achtergrond minimaal 0,1.
In een grote ruimte is de verhouding tussen de verlichtingssterkte in het taakgebied en de laagste waarde in de ruimte dus nooit hoger dan 10:1. Met andere woorden: het taakgebied is maximaal 10 keer feller dan het donkerste deel van de grotere ruimte.
Hierdoor wordt gelijkmatige lichtverdeling beïnvloed
Uniformiteit van licht is nooit de enige factor van belang bij het garanderen van goed licht op de werkplek. Ook andere factoren beïnvloeden de gelijkmatige lichtverdeling in een specifiek taakgebied, zoals deze wordt uitgelegd in de norm EN 12464-1.
Naast uniformiteit zijn de drie belangrijkste factoren als volgt:
- Verlichtingssterkte
- Reflectie
- Verblinding
Verlichtingssterkte
Een belangrijke factor bij het kiezen van werkverlichting is de verlichtingssterkte (E) van een lichtbron. Deze wordt over het algemeen uitgedrukt in het aantal Lux. In de context van LED verlichting staat ‘Lux’ voor het aantal Lumen per vierkante meter (m2). Dit is de hoeveelheid licht die op een oppervlakte valt, gedeeld door de oppervlakte van dat oppervlak.
Over het algemeen wordt op de werkvloer een Lux-waarde vanaf 500 Lux gehanteerd. Dit is prima voor standaard kantoorwerk. Voor industrieel werk is 500-1000 Lux benodigd. Voor productiewerk is dit 500-1500 Lux. Gangen en trappen behoeven slechts 100-200 Lux. Situaties met een hogere lichtbehoefte bestaan ook:
- De visuele taak in het taakgebied is bepalend
- Nauwkeurigheid of concentratie is vereist
- Details moeten worden waargenomen of er is sprake van slecht contrast
- Er is sprake van een langere taakduur
- De ruimte heeft beperkt of helemaal geen daglicht
- Werknemers hebben een beperkt gezichtsvermogen
Reflectie
Licht heeft de eigenschap om af te kaatsen van oppervlakten en objecten in de omgeving. Hierdoor wordt de lichtervaring in de werkruimte beïnvloed. De minimale reflectiewaarde heeft invloed op de benodigde lichtsterkte en de gelijkmatige verdeling van dit licht over de ruimte.
Heel simpel gezegd hoeven muren, vloeren, plafonds minder licht te ontvangen in een werkruimte. Plafonds hebben een hoge reflectiewaarde (0,7-0,9), terwijl vloeren lage reflectie hebben (0,2-0,4). Ook objecten in een ruimte zijn van invloed op lichtreflectie, maar dit is erg afhankelijk van het type object (0,2-0,7).
Verblinding
Lichtbronnen kunnen zorgen voor directe verblinding van de werkplek. Denk bijvoorbeeld aan het schijnen van een lamp op een computerscherm. Een werknemer zal dan niet prettig kunnen werken. Directe verblinding treedt op wanneer een bepaald gebied een grotere helderheid heeft dan de rest van het gezichtsveld.
Voor een goede, gelijkmatige lichtverdeling willen we directe verblinding vermijden op de werkplek. LED armaturen hebben hierom altijd een verblindingsgraad, de UGR-waarde (UGR staat voor Unified Glare Rating).
Idealiter ligt de UGR-waarde altijd onder de 19. Dit wordt ook wel aangegeven als UGR<19. Leer in dit artikel meer over de betekenis van UGR-waarden en de verblinding van LED verlichting.
Een uniforme lichtverdeling op de werkplek
Een goede gelijkmatige lichtverdeling op de werkplek houdt rekening met de uniformiteit van het licht. Hierbij zijn de lichtsterkte van een LED lamp, de reflectiewaarden en de verblinding onder meer factoren van belang. De taak op de werkplek heeft ook invloed op de hoeveelheid licht.
Wie de juiste lichtsterkte wil bereiken in een grote ruimte, kan dit doen door één lamp van 500 Lux te plaatsen. Maar dan is de lichtverdeling ontoereikend en niet uniform. Een werknemer in de hoek van een ruimte zal dan te weinig licht ontvangen.
Uniformiteit heeft in de praktijk dan ook een simpel effect. Ondernemers moeten meerdere kleine lichtbronnen verdelen over de gehele ruimte. Plaats niet één LED paneel in het midden van de ruimte, maar meerdere LED lichtlijnen verdeeld over de hele werkruimte.
De lichtprofessionals bij Dutch LED helpen graag om de juiste lichtverdeling in een (vrijblijvend) lichtplan samen te stellen. Hiervoor gebruiken wij slimme lichtsoftware, welke op individuele werkruimtes kan worden toegepast in een simulatie.
Op zoek naar een persoonlijk lichtplan om aan uniforme lichtverdeling te voldoen? Of meer weten over de ideale lichtopstelling voor gelijkmatig LED licht? Neem dan vandaag nog contact op voor een persoonlijk (en vrijblijvend) lichtadvies: