Het probleem van verblindende led verlichting
Bij LED verlichting wordt vaak gekeken naar lumen, lux en Kelvin. Maar er is nog een factor die minstens zo belangrijk is: Verblinding. Te fel of hinderlijk licht kan de concentratie verstoren, vermoeidheid veroorzaken en zelfs leiden tot fouten op de werkvloer. De UGR-waarde geeft aan hoeveel verblinding een armatuur veroorzaakt en vormt daarmee een essentiële graadmeter voor de kwaliteit van verlichting.
Wat betekent UGR?
UGR staat voor Unified Glare Rating en is een internationale norm die aangeeft hoeveel verblinding een verlichtingsinstallatie veroorzaakt. Verblinding ontstaat wanneer een lichtbron té fel of ongunstig in het gezichtsveld staat, waardoor de ogen zich niet meer comfortabel kunnen aanpassen.
De schaal loopt grofweg van 10 (zeer laag, nauwelijks verblinding) tot 30 (zeer hoog, storend licht). Hoe lager de UGR-waarde, hoe prettiger de verlichting wordt ervaren.
- UGR ≤ 19: aanbevolen voor kantoren, scholen en andere werkplekken waar langdurig concentratie nodig is.
- UGR ≤ 22: acceptabel voor magazijnen, industrie of gangen, waar verblinding minder kritisch is.
- UGR ≤ 16: vereist in ruimtes voor precisiewerk zoals laboratoria, tekenkamers of cleanrooms.
Belangrijk is dat UGR niet alleen afhankelijk is van de lamp of het armatuur zelf. De waarde wordt bepaald door meerdere factoren tegelijk:
- de lichtsterkte en stralingshoek van het armatuur,
- de positie en kijkrichting van de gebruiker,
- reflecties van muren, vloeren en plafonds,
- en de gelijkmatigheid van de lichtverdeling in de ruimte.
Met andere woorden: een armatuur kan op papier voldoen, maar de werkelijke UGR-waarde hangt altijd af van de hele installatie én de ruimte waarin deze geplaatst wordt.
Waarom is UGR belangrijk?
1. Esthetiek en uitstraling
Een moderne kantoorruimte of showroom kan nog zo mooi ingericht zijn, maar een te hoge UGR-waarde zorgt voor een onrustige uitstraling. Klanten en medewerkers merken het direct wanneer verlichting niet prettig aanvoelt.
2. Comfort en productiviteit
Te fel of verblindend licht leidt tot vermoeide ogen en concentratieproblemen. Bij langdurig computerwerk kan dit zelfs de productiviteit aanzienlijk verminderen. Verlichting met een lage UGR-waarde draagt bij aan comfort en betere prestaties.
3. Betrouwbaarheid en veiligheid
In industriële hallen of magazijnen kan verblinding gevaarlijke situaties veroorzaken. Denk aan heftruckchauffeurs die tijdelijk verblind raken of medewerkers die slecht zicht hebben bij precisiewerk. Een juiste UGR-waarde vergroot de veiligheid en betrouwbaarheid van de werkomgeving.
Hoe wordt UGR berekend?
Een veelgemaakte fout is te denken dat UGR net zo eenvoudig te meten is als lux met een lichtmeter. Dat klopt niet. UGR (Unified Glare Rating) wordt namelijk niet direct gemeten, maar berekend met een speciale formule die verschillende factoren meeneemt.
De berekening kijkt naar de luminantie van het armatuur (uitgedrukt in candela per vierkante meter), oftewel hoe fel het armatuur zelf licht uitstraalt. Daarnaast speelt de positie en het aantal armaturen in de ruimte een grote rol: een gelijkmatig verdeeld lichtsysteem geeft meestal minder verblinding dan een paar felle lichtpunten.
Ook de achtergrondhelderheid van de ruimte telt mee. Lichte muren en plafonds reflecteren meer licht, waardoor contrasten afnemen en verblinding beperkt kan worden. Tot slot houdt UGR rekening met de kijkrichting van de gebruiker: waar men zich bevindt en hoe men naar het armatuur kijkt, bepaalt of licht als hinderlijk wordt ervaren.
Hoe fabrikanten en ontwerpers omgaan met UGR
Kwalitatieve fabrikanten besteden veel aandacht aan het beperken van verblinding in hun ontwerpen. Dit doen zij door speciale lenzen of optieken te gebruiken die het licht op een gecontroleerde manier verspreiden.
In plaats van dat het licht direct en fel de ogen bereikt, zorgen deze optieken ervoor dat de lichtbundel wordt gebroken, gericht of verzacht. Hierdoor wordt het licht beter verdeeld over de ruimte en ontstaat er een lagere luminantie (helderheid in de kijkrichting), wat direct leidt tot een lagere UGR-waarde.
Er bestaan verschillende technieken:
- Microprismatische lenzen: een fijn rasterpatroon dat het licht verstrooit en verblinding sterk reduceert.
- Opalen diffusers: een melkachtige afdekking die het licht egaal verspreidt en harde contrasten voorkomt.
- Reflectoren en lichtgeleiders: sturen het licht slim naar beneden, zodat het nuttig licht oplevert zonder hinderlijke inkijk.
Daarnaast worden LED chips vaak dieper in het armatuur geplaatst, zodat ze minder direct zichtbaar zijn. Dit ontwerpdetail maakt een groot verschil in comfort, vooral in werkplekken met veel beeldschermen.
Door deze technieken te combineren, leveren topmerken LED armaturen die niet alleen energiezuinig zijn, maar ook bijdragen aan visueel comfort en productiviteit.
Ook wordt bij lichtplannen in Dialux standaard rekening gehouden met de UGR-waarde. Goedkope alternatieven zonder doordacht ontwerp hebben vaak een hogere UGR, wat leidt tot een onaangename ervaring.
Daarom is het belangrijk niet alleen naar lumen of wattage te kijken, maar juist ook naar de UGR-waarde bij het vergelijken van verlichting.
Waar moet u op letten?
- Controleer altijd of een armatuur voldoet aan de UGR-normen voor de toepassing.
- Vraag leveranciers naar testresultaten en lichtplannen.
- Houd rekening met reflectiefactoren van vloeren, muren en plafonds.
- Kies voor betrouwbare merken die optieken ontwikkelen gericht op comfort.
- Laat een lichtplan in Dialux maken om de UGR-waarden vooraf te berekenen.
Conclusie
UGR lijkt misschien een technisch detail, maar het bepaalt of verlichting prettig, veilig en professioneel aanvoelt. Met de juiste UGR-waarden voorkomt u vermoeidheid, vergroot u comfort en straalt uw project de kwaliteit uit die het verdient.
Wilt u meer leren over andere licht technische begrippen zoals Kelvin, Lux of CRI? Lees dan ook onze encyclopedie vaktermen LED verlichting.
Heeft u vragen of wilt u advies? Neem gerust contact op met ons, wij helpen u graag verder.
