U schakelt de nieuwe LED verlichting in en ”klik” de automaat valt uit. Niet omdat het totaalvermogen te hoog is, maar door een korte stroompiek bij het inschakelen: De inrush current. In deze blog leggen we uit wat inschakelstroom is, waarom het juist bij LED speelt, waar het in projecten misgaat en belangrijker, hoe u problemen voorkomt met slimme keuzes in ontwerp en materiaal.
Wat is inschakelstroom?
Inschakelstroom is de zeer korte piekstroom die optreedt op het moment dat u een LED-armatuur of groep inschakelt. In LED-drivers veroorzaken met name de ingangscondensatoren die piek: Ze willen in een fractie van een seconde “vol” lopen. De piek duurt maar een paar milliseconden, maar kan veel hoger zijn dan de normale bedrijfsstroom. Het gevolg: Automaten, relais of contactoren kunnen afschakelen, ook al is het gemiddelde verbruik keurig binnen de perkgroep.
Kort: LED verlichting is zuinig in de praktijk, maar het allereerste piekmoment kan verrassend heftig zijn.
Waarom speelt dit juist bij LED verlichting?
- LED verlichting gebruikt schakelende voedingen (drivers) met relatief grote condensatoren voor stabiliteit en levensduur.
- Veel armaturen worden gelijktijdig ingeschakeld (klok, hoofdschakelaar, sensor), waardoor alle kleine piekjes optellen tot één stevige puls.
- Ongepaste schakelaars (niet LED-geschikt) slijten snel of vallen uit door die piek.
Waar gaat het vaak mis?
- Groepen trippen bij de eerste inschakeling of na uitbreiding.
- Automaten of klemmen worden warm door herhaald piekgedrag.
- Relais/contactoren verkolen of plakken vast.
- Aanwezigheidssensoren met te lichte relais begeven het snel.
Belangrijk: Dit gaat zelden over “te veel Watt”, maar over grote pieken in milliseconden.
Hoe herkent u een risico?
- Datasheets vermelden inrush-piek (A) én duur (µs/ms) per armatuur/driver.
- Er staat een adviesaantal armaturen per automaat (bijv. max. x stuks op B-16A).
- Vermelding van soft-start/inrush-beperking.
- Advies over automaat-curve (B/C/D) in relatie tot LED-lasten.
Ontbreekt deze info? Dan mist u precies wat u nodig hebt voor een betrouwbare groepsindeling.
Zes keuzes die inrush-problemen voorkomen
- Kies drivers met lage inrush (piek én duur). Niet alleen de hoogte telt; een korte puls is veel beter beheersbaar.
- Schakel gefaseerd in. Laat zones met enkele honderdsten van een seconde vertraging achter elkaar opkomen i.p.v. alles tegelijk.
- Gebruik LED-geschikt schakelmateriaal. Relais/contactoren met hoge inschakelcapaciteit of solid-state uitgangen.
- Sturing die “zacht” opkomt. DALI-2 kan een ramp-up toepassen; vermijd fase-afsnijdingsdimming als hoofdregeling.
- Check automaatkarakteristiek en selectiviteit. Soms is C-curve logisch; beslis dit samen met uw installateur.
- Plan marge voor groei. Houd ruimte over op groepen; uitbreiden zonder breekwerk begint bij een realistische indeling.
Dimmen, sensoren en inrush
- Dimniveau verandert de inschakelpiek doorgaans niet: De piek ontstaat vóór het dimniveau actief is.
- Kies aanwezigheidssensoren met LED-geschikte uitgangen; een goedkoop “lampje-relais” is vaak de zwakke schakel.
- Daglichtregeling beperkt het aantal schakelmomenten en verlengt de levensduur van schakelaars, mooi meegenomen.
Inrush, PF en THD: Het drietal dat samen telt
Beoordeel drivers altijd op drie punten:
- Inrush – Bepaalt groepsindeling en schakelmateriaal.
- PF (Power Factor) – Hoe netjes stroom wordt opgenomen (ruimte op groepen).
- THD – Hoe “schoon” de stroom is (rust en stabiliteit van de installatie).
Drivers met lage inrush, hoge PF en lage THD leveren de minste verrassingen en meeste uitbreidruimte.
Wat vraagt u aan uw leverancier?
- Piek en duur van inrush per driver/armatuur.
- Advies per automaat (B-/C-16A) inclusief marge.
- Soft-start/inrush-limit beschikbaar?
- Geschikt schakelmateriaal en sensoren voor LED-lasten.
- Mogelijkheid tot sequentieel inschakelen in de sturing.
Heldere antwoorden hierop vangen 90% van het risico af.
Korte praktijkcase
Een kantoordeel kreeg nieuwe LED panelen in het plafond, verdeeld over twee lange groepen. Op papier prima; in de werkelijkheid trippende automaten bij elke herinschakeling. De oplossing:
- Sturing geprogrammeerd met 150 ms vertraging tussen zones,
- Sensoren vervangen door LED-geschikte types,
- Enkele drivers vervangen door varianten met kortere inrush-puls.
Resultaat: stabiel schakelen, geen ongewenste trips, ruimte voor toekomstige toevoegingen.
Veelgestelde vragen
Kan ik niet gewoon overal C-automaten plaatsen?
Alleen als dit past bij selectiviteit en veiligheid. Beter: Bron aanpakken (driver + sturing) en inschakelen spreiden.
Kost inrush extra energie?
De piek is ultrakort; nauwelijks zichtbaar op kWh. Het gaat om mechanische/thermische stress, niet om verbruik.
Zijn “inrush-limited” drivers altijd goed?
Kijk naar getallen (piek én duur) en naar geteste aantallen per automaat. Kwaliteit zit in details.
Conclusie
Inrush current is klein in tijd, maar groot in effect. Met drivers met lage inrush, LED-geschikt schakelmateriaal, gefaseerd inschakelen en een realistische groepsindeling voorkomt u onverwachte trips en slijtage. Zo schakelt uw LED verlichting rustig, betrouwbaar en uitbreidbaar in, elke dag opnieuw.
Dutch Led helpt u hiermee van advies tot oplevering: We combineren een DIAlux-lichtplan (beleving: Lux/UGR/gelijkmatigheid) met een electro-check op inrush/PF/THD (inpassing), plus heldere keuzes in sturing en schakelmateriaal. Sparren over uw situatie? Neem gerust contact op; we kijken met u mee en zorgen dat uw installatie niet alleen mooi brandt, maar ook mooi inschakelt.
